Jan Sebastian Bach

Weihnachtsoratorium
kantaty I-III

Zamek Królewski w Warszawie

Korona bachowskiego kanonu

,,Cała muzyka nie powinna mieć innego celu niż chwalenie Boga i pokrzepienie duszy’’
J.S. Bach

Czas trwania: 75 minut

Program:
Kantata I: Jauchzet, frohlocket, auf, preiset die Tage
Kantata II. Und es waren Hirten in derselben Gegend
Kantata III. Herrscher des Himmels, erhöre das Lallen

Obsada:
Dorota Szczepańska – sopran
Jan Jakub Monowid – kontratenor
Aleksander Kunach – tenor
Artur Janda – bas

Zespół Wokalny Warszawskiej Opery Kameralnej

Soprany
Magdalena Smulczyńska
Ewa Kuryłowicz
Sylwia Stępień
Ewa Roszkowska
Teresa Tippe
Magdalena Pikuła
Karolina Geryń
Alty
Kinga Głogowska
Dorota Solecka
Ewelina Rzezińska
Zuzanna Ignatowicz
Paulina Łysikowska
Tenory
Krzysztof Piernik
Jakub Pawlik
Tomasz Grygo
Aleksander Słojewski
Marek Sadowski
Piotr Jakacki
Basy
Piotr Pieron
Łukasz Górczyński
Bartłomiej Kornacki
Grzegorz Zychowicz
Łukasz Geryń
Kamil Górowski

Orkiestra Instrumentów Dawnych Warszawskiej Opery Kameralnej
Musicae Antiquae Collegium Varsoviense

Skrzypce I
Grzegorz Lalek – koncertmistrz
Radosław Kamieniarz
Ewa Chmielewska
Agata Habera
Marcin Sochan
Mateusz Małecki

Dyrygent: Dirk Vermeulen

Tym czym dla malarstwa są dzieła Caravaggia i Michała Anioła, dla sztuki i techniki spuścizna Leonarda da Vinci, tym dla muzyki jest oratoryjne opus magnum Jana Sebastiana Bacha. Obok muzyki pasyjnej oraz Wielkiej Mszy h-moll, „Oratorium Na Boże Narodzenie” – „Weihnachtsoratorium” wraz z oratorium skomponowanym na czas Wielkanocny i Magnificatem D-dur, stanowią najdoskonalszy owoc muzyki barokowej, najwybitniejszy wykwit kultury muzyki w ogóle. Bez podziału na style, gatunki i epoki. Świat Weihachtsoratorium pierwszy raz usłyszał w 1734 roku w dzień Narodzin Pana. Od tego czasu trwa jego tryumfalny pochód przez estrady i wykonania w świątyniach całego świata. Sześcioczęściowe, blisko trzygodzinne dzieło opisuje narodziny Jezusa, w części drugiej – objawienie pasterzom, część trzecia poświęcona jest adoracji pasterzy, czwarta – obrzezaniu i nadaniu imienia. Piąta opisuje podróż mędrców ze wschodu, a szósta ich adorację.
Wykonanie Warszawskiej Opery Kameralnej odwołuje się do najbardziej rygorystycznych norm interpretacji, wg zasad HIP — czyli wykonawstwa historycznie poinformowanego. Filarem koncertu będzie Orkiestra Instrumentów Dawnych MACV Warszawskiej Opery Kameralnej – Musicae Antiquae Collegium Varsoviense.

Dziś zaprezentujemy III kantaty, które były przeznaczone na trzy kolejne dni świąteczne (25, 26, 27 grudnia).

Pierwszej kantacie towarzyszą radosne brzmienia trąbek i kotłów, prócz nich grają też flety i oboje, składając się na jedną z najokazalszych obsad barokowej orkiestry. W dziele tym, zwiastującym narodzenie Zbawiciela, dominuje nastrój żywiołowej radości i tryumfu, choć pojawia się także intrygująca melodia chorału ,,Herzlich tut mich verlangen’’ znanego również jako pasyjna pieśń ,,O, Haupt, voll Blut und Wunden’’ – interpretowano to jako głęboki symbol przypominający, iż radość Narodzenia jest początkiem drogi, na której końcu był Krzyż i Odkupienie.

Druga kantata przynosi wyciszenie – nowo narodzone Dziecię śpi tam „gdzie przedtem wół posiłek miał”, a Matka śpiewa mu wzruszającą kołysankę (,,Schlafe, mein Liebster’’). Aniołowie głoszą Bożą chwałę i oznajmiają radosną nowinę pasterzom wzywając, by podążali do Betlejem oddać pokłon Zbawicielowi. Tę kantatę rozpoczyna wyjątkowo nie chór, lecz ujmująca Sinfonia w rozkołysanym rytmie ulubionego przez Bacha tańca, siciliany. Brzmienia smyczków i fletów to według Alberta Schweitzera symbol zastępów anielskich. Odpowiada im głos tenorowych obojów da caccia, naśladujących dźwięk pasterskich dud i szałamai. Końcowy chorał utożsamia zdążających do stajenki pasterzy z ogółem wiernych, „zastępami Pana” śpiewającymi mu z radością.

Trzecia część oratorium to muzyczny obraz adoracji Dzieciątka przez pasterzy, którzy odnaleźli je podążając za wskazaniami aniołów. Błagają teraz Pana, by wysłuchał ich skromnych pieśni i modlitw. Powraca okazała, „królewska” obsada części pierwszej – symbol radości i majestatu, którego nie utracił Bóg, mimo że przyszło mu przebywać w lichej stajence. Ponownie więc rozbrzmiewają trąbki i kotły, chorały zaś wyrażają niezłomną wiarę i radość wspólnoty wiernych – „to wszystko wszak uczynił Pan, by miłość okazać nam, cieszą się więc chrześcijanie wraz, dziękują mu po wieczny czas!”.