ŚWIATOWA PRAPREMIERA NIEZNANEJ OPERY STANISŁAWA MONIUSZKI, ODNALEZIONEJ PRZEZ DR. GRZEGORZA ZIEZIULĘ – 16 listopada 2018
Stanisław Moniuszko “Die Schweizerhütte”
Opera komiczna w dwóch aktach, libretto Carl Blume, oryginalna niemiecka wersja językowa z polskimi napisami
Rekonstrukcja, orkiestracja i opracowanie partytury Maciej Prochaska
Konsultacja naukowa dr Grzegorz Zieziula
Inscenizacja i reżyseria Roberto Skolmowski
Kierownictwo muzyczne Stanisław Rybarczyk
Scenografia Katarzyna Gabrat-Szymańska
Kostiumy Maria Balcerek
Choreografia Elżbieta Lejman-Krzysztyniak
Multimedia Wojciech Hejno
OBSADA
Mary Joanna Moskowicz
Michel Bartosz Nowak
Max Szymon Kobyliński
Zespół Wokalny Warszawskiej Opery Kameralnej Kierownik Zespołu Wokalnego Krzysztof Kusiel-Moroz
Zespół Instrumentów Dawnych Warszawskiej Opery Kameralnej Musicae Antiquae Collegium Varsoviense
Die Schweizerhütte
nieznana niemieckojęzyczna opera Stanisława Moniuszki
Pięć lat temu w zbiorach Biblioteki, Muzeum i Archiwum Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego odnalazłem niemieckojęzyczną operę Moniuszki Die Schweizerhütte. Dzieło nie było dotychczas wymieniane w poświęconych kompozytorowi monografiach i hasłach encyklopedycznych. Za przeoczenie to winić należy Henryka Opieńskiego, który przed wielu laty uznał pochopnie, że jest to jedynie nieudana przeróbka operetki Bettly (1852).
W rzeczywistości wszystko wyglądało zupełnie inaczej. Około roku 1837 Moniuszko wziął na warsztat tekst niemieckiej operetki zatytułowanej Mary, Max und Michel, której autorem był popularny niegdyś kompozytor i librecista, Carl Blum (1786–1844). Notabene dziełko Bluma było przeróbką francuskiej opery komicznej Le Chalet Adolphe’a Adama (1834), która z kolei stanowiła adaptację singsipielu Johanna Wolfganga Goethego zatytułowanego Jerry und Bätely (1780). Przeróbka Bluma miała swoją prapremierę w Berlinie w roku 1836, a więc rok przed przybyciem polskiego twórcy nad Sprewę. Przygotowując własne opracowanie, Moniuszko nieznacznie zmodyfikował tekst Bluma i zmienił jego tytuł na Die Schweizerhütte.
Opery Die Schweizerhütte, w przeciwieństwie do powstałego w tym samym czasie Noclegu w Apeninach, Moniuszce nie udało się nigdy wystawić. Niektóre ustępy wykorzystał jednak w dziełach późniejszych. Dwa Romanse Michela trafiły do wspomnianej opery Bettly (1852), drugi z nich, utrzymany w rytmie poloneza, stał się później dumką Broni z III aktu Hrabiny (Gdy mi kto z boku wspomni Kaźmierza…). Z kolei Romans Mary trafił do Moniuszkowskiej operetki Ideał, w której figuruje jako Aria Kaldy.
To zaskakujące odkrycie ogłosiłem w roku 2015 na łamach kwartalnika „Muzyka” wydawanego przez Instytut Sztuki PAN. Dopiero teraz, dzięki Maciejowi Prochasce, który dokonał instrumentacji i rekonstrukcji Die Schweizerhütte na podstawie odnalezionego przeze mnie rękopiśmiennego wyciągu fortepianowego, a także dzięki entuzjastycznemu poparciu, jakie otrzymałem ze strony maestro Stanisława Rybarczyka i reżysera Roberto Skolmowskiego, urzeczywistniają się moje marzenia: jesteśmy oto świadkami historycznego momentu prapremiery.
Grzegorz Zieziula