La Clemenza di Tito w mojej interpretacji to pogłębiona na poziomie psychologicznym i metafizycznym opowieść o Człowieku, o jego skomplikowanej, delikatnej naturze. Tito jawi się nie tylko jako Cesarz, ale jako człowiek, człowiek omylny, z krytycznym wglądem w siebie. Osią opery jest trio Vitellia, Sesto, Tito, gdzie Sesto stanowi centrum konfliktu. Relacje łączące to trio są niejednoznaczne, a ich tłem jest przemocowy, bezwzględny świat starożytnego Rzymu. Czyżby starożytnego? Siła dramatów Szekspira, literatury Dostojewskiego czy wielkich dzieł operowych polega na ich uniwersalizmie. Wprawdzie mamy samoloty, internet, szybki przepływ informacji, polecieliśmy w kosmos, sztuczna inteligencja usprawnia procesy podejmowania decyzji, ale człowiek się nie zmienił. Nie zmieniają się rządze i namiętności, którym podlegamy jako ludzie. Zmienił się tylko anturaż, a sposoby manipulacji stały się bardziej zakamuflowane i wyrafinowane.

Libretto opery jest punktem wyjścia do rozważań na temat naszej kondycji duchowej i psychologicznej we współczesnym świecie. Dzięki tej wiwisekcji mam szansę zbliżyć się do tego delikatnego i czułego miejsca, które nie podlega żadnej definicji.

Anna Sroka-Hryń

W ramach Festiwalu Mozartowskiego zapraszamy na dwie odsłony autorskiego cyklu Jerzego Snakowskiego „Snack Opera”. Rozmowy z artystami i wykonywane przez nich utwory przybliżą nas do Mozarta i jego operowego świata. Opowiemy o jego muzycznych pasjach, rozpieszczaniu śpiewaczek, o tym, na jakie spektakle chodził, kim była widownia na przedstawieniach jego oper i jakie były teatralne zwyczaje tamtych czasów. Zadamy sobie pytania o to, czy Mozart rzeczywiście był niedoścignionym wzorem dla wszystkich twórców? Jak jego muzyka rezonuje w XXI wieku? Czy jego opery wciąż pociągają zarówno słuchaczy, jak i wykonawców?
W części muzycznej nie ograniczymy się tylko do dzieł Mozartowskich. Wykonamy także muzykę tych, którzy nie pozostali obojętni wobec jego muzyki – uwielbiali ją lub cenili… nieco mniej. To co pozostaje niezmienne w formule „Snack Opery” to zasada, że to publiczność sama wybiera utwory które chce usłyszeć.

Zapraszamy do wspólnego świętowania geniuszu Mozarta w niepowtarzalnej atmosferze interaktywnej operowej przygody! Niech ta operowa przekąska wzbudzi apetyt na jeszcze więcej Mozarta.
Państwa wybór – nasza muzyka!

29 stycznia roku 1781 w teatrze dworskim w Monachium miała miejsce prapremiera wyjątkowego dzieła Mozarta. Opera Idomeneo re di Creta, choć nie jest dziś uważana za najważniejszą w jego dorobku, wydaje się niezwykle ważnym elementem jego rozwoju jako kompozytora operowego. Utwór jest przykładem dzieła, które łączy elementy opery seria z reformą gluckowską. Stąd też w samej budowie libretta spostrzegamy wiele powiązań z francuską tragedię en musique. Wielkie rozbudowane chóry, marsze i sceny zbiorowe, wykazują mocne powiązanie z Ifigenią w Aulidzie oraz Ifigenią na Taurydzie Glucka. Także zachowanie pewnych konwencji teatru barokowego jak sceny ofiarne, wyrocznia, burza morska, pojawienie się potwora posiadają swoją bogatą historię zwłaszcza w operze francuskiej. Te wszystkie, genetycznie barokowe elementy sztafażu operowego, pozostają jednak tylko tłem dla wyjątkowej oprawy muzycznej. Mozart po raz pierwszy „wyrzucił” z siebie ogrom pomysłów muzycznych, własnych bądź zbieranych od różnych kompozytorów, ale filtrowanych przez genialny umysł. Idomeneo jest operą niezwykle dramatyczną, pełną zwrotów akcji, a jednocześnie dziełem, w którym kompozytor po raz pierwszy charakteryzuje postacie. Pozbawieni wydumanej koturnowości widocznej jeszcze u Glucka, bohaterowie mitów stają się dzięki sugestywnej i szczerej muzyce Mozarta żywymi ludźmi. Wszystkie arie i ansamble nakierował kompozytor na scharakteryzowanie poszczególnych dramatis personae. Dobry ojciec – Idomeneo, lojalny syn – Idamantes, kochająca narzeczona – Ilia, szalona i demoniczna Elektra. Każda z postaci mówi własnym językiem muzycznym, niewolnym od pewnych operowych konwencji epoki. Cała muzyka rozwijana jest jednak przez kompozytora w sposób całkowicie indywidualny, świadczący o nieprzeciętnym talencie i genialnym umyśle muzycznym. Inscenizacja przygotowana dla Warszawskiej Opery Kameralnej przez Michała Znanieckiego eksploatuje wszystkie możliwości dzieła, wskazując jego mityczny i barokowy jeszcze wymiar poprzez fantazyjne projekcje multimedialne, oraz poprzez głębokie wniknięcie w emocjonalność kompozycji nadaje jej wymiar ludzki i uniwersalny.

29 stycznia roku 1781 w teatrze dworskim w Monachium miała miejsce prapremiera wyjątkowego dzieła Mozarta. Opera Idomeneo re di Creta, choć nie jest dziś uważana za najważniejszą w jego dorobku, wydaje się niezwykle ważnym elementem jego rozwoju jako kompozytora operowego. Utwór jest przykładem dzieła, które łączy elementy opery seria z reformą gluckowską. Stąd też w samej budowie libretta spostrzegamy wiele powiązań z francuską tragedię en musique. Wielkie rozbudowane chóry, marsze i sceny zbiorowe, wykazują mocne powiązanie z Ifigenią w Aulidzie oraz Ifigenią na Taurydzie Glucka. Także zachowanie pewnych konwencji teatru barokowego jak sceny ofiarne, wyrocznia, burza morska, pojawienie się potwora posiadają swoją bogatą historię zwłaszcza w operze francuskiej. Te wszystkie, genetycznie barokowe elementy sztafażu operowego, pozostają jednak tylko tłem dla wyjątkowej oprawy muzycznej. Mozart po raz pierwszy „wyrzucił” z siebie ogrom pomysłów muzycznych, własnych bądź zbieranych od różnych kompozytorów, ale filtrowanych przez genialny umysł. Idomeneo jest operą niezwykle dramatyczną, pełną zwrotów akcji, a jednocześnie dziełem, w którym kompozytor po raz pierwszy charakteryzuje postacie. Pozbawieni wydumanej koturnowości widocznej jeszcze u Glucka, bohaterowie mitów stają się dzięki sugestywnej i szczerej muzyce Mozarta żywymi ludźmi. Wszystkie arie i ansamble nakierował kompozytor na scharakteryzowanie poszczególnych dramatis personae. Dobry ojciec – Idomeneo, lojalny syn – Idamantes, kochająca narzeczona – Ilia, szalona i demoniczna Elektra. Każda z postaci mówi własnym językiem muzycznym, niewolnym od pewnych operowych konwencji epoki. Cała muzyka rozwijana jest jednak przez kompozytora w sposób całkowicie indywidualny, świadczący o nieprzeciętnym talencie i genialnym umyśle muzycznym. Inscenizacja przygotowana dla Warszawskiej Opery Kameralnej przez Michała Znanieckiego eksploatuje wszystkie możliwości dzieła, wskazując jego mityczny i barokowy jeszcze wymiar poprzez fantazyjne projekcje multimedialne, oraz poprzez głębokie wniknięcie w emocjonalność kompozycji nadaje jej wymiar ludzki i uniwersalny.

Muzyki „Don Giovanniego” nie można zapomnieć. Od pierwszej chwili, od groźnego uderzenia andante w d-moll (uwertura), i dalej tanecznego allegro D-dur, i dalej… Idealny początek dramma giocoso, wesołego dramatu (!), z którego nikt jak on, Mozart, nie wycisnął pełni. Tak genialnej i doskonałej. Pełno tu tajemnic i pytań. Do czego tak naprawdę doszło między Donną Anną a Don Giovannim? Czy Anna, Don Ottavio (a także Donna Elwira), są w stanie zabić? Czy rzeczywiście w katalogu kochanka znajdziemy 2065 imion, nazwisk, adresów? Dlaczego Zerlina prosi Masetta, żeby ją bił? Kim jest pokojówka Elwiry? Jaką rolę w tym wszystkim pełni Leporello (narrator, przyjaciel, maska, alter ego, lustro)? I po ludzku: czym jest miłość („Don Juan zabija miłość” – pisał Shaw), wolność („Viva la liberta”), śmierć?

I najważniejsze: kim jest Don Giovanni? Albo raczej: kim jest Komandor? Mnożenie pytań. Pisał Michał Bristiger: „Zostało popełnione zabójstwo (nowy to w historii opery moment dramaturgiczny!). A jest to wydarzenie »graniczne«, to znaczy zawiera w sobie absolutną nieodwołalność. Opera opowiada o tej nieodwołalności, o nieuchronności objęcia Don Giovanniego przez siłę spoza codziennego świata, bez względu na to, w jaki sposób zwiąże się ona z karą”. A więc zabójstwo, zbrodnia, nieuchronność, kara. Może potępienie, piekło. Oto nowy początek dramma giocoso, komedii ludzkiej, w której nie ma się z czego śmiać.

Czarodziejski flet KV 620 to opera oper. Bajka, baśń, utopia? Powiastka społeczno-polityczna? Traktat religijno-filozoficzny? Wszystko i nic. I wszystko. Bo choć o Die Zauberflöte napisano tomy, tysiące tomów, to rzecz nie przestaje zadziwiać, fascynować, wyczerpywać się, otwierać na nowe interpretacje. „«Die Zauberflöte» – pisał Alfred Eisntein – jest w stanie na równi oczarować dziecko, jak poruszyć do łez dorosłego, jak zachwycić mędrca. Każdy człowiek i każda epoka znajdzie w nim coś innego; tylko barbarzyńcy nie mają tu nic do powiedzenia”. Jeszcze Stefan Jarociński: „dziecinna ta baśń w rękach Mozarta […] przerodziła się w sugestywną wizję dobra i zła, miłości i nienawiści, mądrości i szaleństwa, szczerości i kłamstwa, odwagi i tchórzostwa, w wysublimowany obraz człowieczeństwa wspinającego się z największym trudem na coraz wyższy stopień dla osiągnięcia prawdziwego szczęścia”.

Czarodziejski flet jest ostatnią operą Mozarta, choć w katalogu utworów numer dalej znajdziemy jeszcze Łaskawość Tytusa. Ale to premiera Fletu odbyła się później, 30 września 1791 roku, w Theater auf der Wien prowadzonym przez Emanuela Schikanedera (w tym samym dniu w Pradze odbył się ostatni spektakl La clemenza di Tito, o czym w liście do Konstancji pisał sam kompozytor).

„Wesele Figara” zawsze uwodzi: wdziękiem arii, lekkością wokalnych barw, galerią niezwykłych postaci (zmysłowa Zuzanna, podniebny Cherubin, melancholijna Hrabina, śmiały Figaro, brutalny Hrabia), brawurowymi finałami, które przyprawiają o zawrót głowy kaskadą zdarzeń i pomysłowych rozwiązań. Nie inaczej jest w porywającym lekkością przedstawieniu Grzegorza Chrapkiewicza, doprawionym szczyptą wdzięku i humoru muzycznej interpretacji Piotra Sułkowskiego. Reżyser bawi się postaciami, odsłania ich słabości, punktuje pustkę i pożądliwość; ostre rysy łagodzi humorem i metaforą, ożywiając akcję gestem i pantomimą. Muzyka Mozarta nadaje całości potoczystości i podkręca akcję dzieła.

Muzyka bawi – może dlatego, że Mozart pisał ją w pełni szczęścia, wolny od ciągłych zabiegów o byt. „Przychodzi w Wiedniu nieomal «moda» na Mozarta – pisze biograf Stefan Jarociński – wszyscy otaczają go względami i uznaniem, jakimi nie cieszył się chyba od czasów swego «cudownego dzieciństwa». Wszędzie go zapraszają na prywatne «reuniony» i na publiczne akademie. Bywa w najlepszych domach”. Jego pierwszą wiedeńską operą był singspiel Uprowadzenie z seraju (16 lipca 1782, Burgtheater), kolejną Dyrektor teatru (7 lutego 1786, Wielka Oranżeria Schönbrunn). Wreszcie 1 maja 1786 roku świat usłyszał i zobaczył po raz pierwszy Wesele Figara do libretta Lorenza da Ponte według komedii Beaumarchais’go.

W ramach Festiwalu Mozartowskiego zapraszamy na dwie odsłony autorskiego cyklu Jerzego Snakowskiego „Snack Opera”. Rozmowy z artystami i wykonywane przez nich utwory przybliżą nas do Mozarta i jego operowego świata. Opowiemy o jego muzycznych pasjach, rozpieszczaniu śpiewaczek, o tym, na jakie spektakle chodził, kim była widownia na przedstawieniach jego oper i jakie były teatralne zwyczaje tamtych czasów. Zadamy sobie pytania o to, czy Mozart rzeczywiście był niedoścignionym wzorem dla wszystkich twórców? Jak jego muzyka rezonuje w XXI wieku? Czy jego opery wciąż pociągają zarówno słuchaczy, jak i wykonawców?
W części muzycznej nie ograniczymy się tylko do dzieł Mozartowskich. Wykonamy także muzykę tych, którzy nie pozostali obojętni wobec jego muzyki – uwielbiali ją lub cenili… nieco mniej. To co pozostaje niezmienne w formule „Snack Opery” to zasada, że to publiczność sama wybiera utwory które chce usłyszeć.

Zapraszamy do wspólnego świętowania geniuszu Mozarta w niepowtarzalnej atmosferze interaktywnej operowej przygody! Niech ta operowa przekąska wzbudzi apetyt na jeszcze więcej Mozarta.
Państwa wybór – nasza muzyka!