31. Festiwal Mozartowski w Warszawie

Zamek Królewski  w Warszawie

Koncert
Elizabeth Pitcairn i Śląska Orkiestra Kameralna

Wolfgang Amadeus Mozart – Divertimento in D
Corgliano – Suita z filmu “Red Violin”

Gershwin/Heifetz/Smolij – Trzy Preludia (wersja na skrzypce i orkiestrę kameralną)

*** Przerwa ***

G. Chadwick – Suita na orkiestrę smyczkową
Wolfgang Amadeus Mozart – Serenata Notturna

Elizabeth Pitcairn – skrzypce
Orkiestra Kameralna Filharmonii Śląskiej

Dyrygent:
Mariusz Smolij

Koncert orkiestry kameralnej prezentujący dwa wybitne dzieła tego gatunku pióra W.A. Mozarta (Divertimento in D, KV136, Serenata Notturna KV239) w kontrastującym zestawieniu z późniejszymi kompozycjami tego gatunku, na identyczny skład instrumentalny pióra kompozytorów amerykańskich:

George Whitefield Chadwick (1854–1931) – Serenade in F for String Orchestra

Utwór w konwencji wczesno-romantycznej, schemat części i instrumentacja inspirowana serenadami Mozarta. Kompozycje Chadwicka odzwierciedlają wyraźnie amerykański styl muzyczny, który szybko rozwijał się pod koniec XIX wieku. Serenada F na orkiestrę smyczkową została ukończona w 1890 roku. Utwór jest w tonacji dowcipu i uroku, przypominający popularne serenady europejskie. Utwór, utrzymany w czteroczęściowej formie, rozpoczyna pogodne i optymistyczne Allegro, które ustępuje miejsca lirycznej części. Część trzecia nawiązuje do epoki klasycznej, przyjmując formę menueta – Chadwick nasyca utwór energią, która przeczy tradycyjnemu wdziękowi i figlarności tej formy. Finał rozgrywa się na kołyszącym metrze 6/8 i gra z naprzemiennymi rytmami podwójnymi i potrójnymi, który doprowadza finał do wspaniałego zakończenia.

John Corigliano (ur. 1938) – Suita z „Czerwonych skrzypiec”,

Utwór będący opracowaniem muzyki do filmu pod tym samym tytułem z roku 1998 (muzyka nagrodzona Oscarem), skomponowana na identyczny skład jak Serenada Notturna (smyczki + kotły, partie solowe dla skrzypiec), to muzyczna podróż przez różne style muzyczne obrazujące historię słynnego „Purpurowego Stradivariusa”. Solistka koncertu, E. Pitcairn jest obecnie właścicielką tego historycznego instrumentu. Historyczne skrzypce zostały wykonane w 1720 roku przez Antonio Stradivariego, który do dziś pozostaje najbardziej znanym lutnikiem wszechczasów. Niedługo po jego stworzeniu, instrument zniknął na ponad 200 lat. Spekulacje na temat tajemniczych skrzypiec stały się narracją do filmu ,,Czerwone skrzypce’’. W XX wieku skrzypce zostały zakupione przez spadkobierców kompozytora Feliksa Mendelssohna, później trafiły do przemysłowca z Nowego Yorku, by ostatecznie trafić do rąk Elizabeth Pitcairn. Jest pierwszą znaną artystką, która postawiła za cel ukazywanie piękna dźwięku skrzypiec z ludźmi.

George Gershwin /J. Heifetz / M. Smolij – Trzy Preludia na skrzypce i orkiestrę kameralną.

Gershwin skomponował Trzy Preludia na fortepian solo w roku 1927, Heifetz opracował je na skrzypce i fortepian w roku 1942. Mariusz Smolij stworzył adaptacje na skrzypce solo z orkiestrą smyczkową w roku 2000, kopiując formułę skrzypiec solowych i orkiestry kameralnej zapoczątkowaną w okresie Baroku i używaną przez W.A. Mozarta.

Elizabeth Pitcairn

Wirtuozka skrzypiec Elizabeth Pitcairn to jedna z najsławniejszych i najbardziej uwielbianych solistek Ameryki. Urodziła się w hrabstwie Bucks w Pensylwanii, w rodzinie o tradycjach muzycznych, a naukę gry na skrzypcach rozpoczęła w wieku trzech lat. Na początku swojej drogi artystycznej koncertowała z Orkiestrą Filadelfijską, a w 2000 r. zadebiutowała w Nowym Jorku z Nowojorską Orkiestrą Smyczkową. Występowała m.in. w Carnegie Hall, Fisher Center i Kimmel Center.

Jest absolwentką Uniwersytetu Południowej Kalifornii, gdzie później wykładała u boku prof. Roberta Lipsetta, który był wcześniej jej nauczycielem akademickim. Ukończyła również Colburn School w Los Angeles. Kształciła się także pod kierunkiem takich profesorów jak: Julian Meyer, Sylvia Ahramjian, Jascha Brodsky i Shmuel Ashkenasi.

Jej wielką pasją jest działalność edukacyjna, w szczególności nauczanie młodzieży. Pasję tę artystka realizuje, pełniąc funkcję prezesa i dyrektora artystycznego Luzerne Music Center, zajmującego się kształceniem muzycznie utalentowanej młodzieży (w wieku 9 – 18 lat), z północnej części stanu Nowy Jork. Artystka jest wielką filantropką i często angażuje się w akcje charytatywne, występując dla Amerykańskiego Towarzystwa Onkologicznego, Fundacji Badań nad Rakiem Piersi, Fundacji „Pomocne Dłonie i Serca” oraz Fundacji Nakashima for Peace.

Skrzypce, na których gra są jednym z najbardziej legendarnych instrumentów świata – to „Czerwony Mendelssohn”, słynne skrzypce Stradivariusa z 1720 roku. Wcześniej były one w posiadaniu innego wybitnego skrzypka ‒ Józefa Joachima. „Czerwony Mendelssohn” Stradivariusa, na którym gra Elizabeth, wykorzystuje rewolucyjny zestaw kluczy Wittner Finetune. Węglowo-tytanowe etui na skrzypce, którego używa skrzypaczka zostało jej udostępnione dzięki uprzejmości firmy GEWA.

Śląska Orkiestra Kameralna

Jest najmłodszym z trzech zespołów artystycznych Filharmonii Śląskiej. Założył ją w 1981 r. i przez 2 dekady prowadził kompozytor i dyrygent prof. Jan Wincenty Hawel. W latach 2006-2010 jej kierownikiem artystycznym był zwycięzca Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. G. Fitelberga w 1999 r. – Massimiliano Caldi. Śląska Orkiestra Kameralna współpracuje z dwoma dyrygentami, którzy pełnią rolę kierowników artystycznych zespołu – Maciejem Tomasiewiczem oraz Piotrem Pławnerem, jednym z najwybitniejszych i najbardziej kreatywnych skrzypków swojej generacji, który wystęuje także jako solista.

Zakres repertuarowy tego zespołu jest niezwykle szeroki i zróżnicowany. Obejmuje on, prócz wielkich klasyków kameralistyki, rzadko grywane kompozycje Holsta, Piazzolli, czy Respighiego, a także smyczkowe opracowania wirtuozowskich utworów kameralnych Schuberta, Mendelssohna, Czajkowskiego i Szostakowicza.

Orkiestra cieszy się uznaniem na arenie międzynarodowej – jest zapraszana na wiele międzynarodowych festiwali, jak m.in: w Rialp, Czeskim Krumlowie, Łańcucie, Festival Murten Classics, Le Festival des Voutes – Sud-Vendée, Schubertiade – Schloss Eyb, szwajcarski Crans-Montana Classics, Festiwal Muzyki Kameralnej Kwartet Śląski i jego goście, czy Muzyka w Starym Krakowie. Była też gościem tak prestiżowych sal koncertowych Europy, jak Concertgebouw w Amsterdamie, Sali Verdiego w mediolańskim Konserwatorium, czy berlińskiego Konzerthaus.

Współpracowała z całą plejadą świetnych solistów, pośród których są m.in.: Shlomo Mintz, Ivan Monighetti, Kevin Kenner, Garrick Ohlsson, Eugen Indjić, Bruno Canino, Marianna Vasilieva, Wolfgang Güttler oraz Konstanty Andrzej Kulka, Krzysztof Jakowicz, Kaja Danczowska, Agata Szymczewska, Leszek Możdżer i Andrzej Jagodziński. Występowała także pod batutami znakomitych dyrygentów: Paula Esswooda, Jerzego Maksymiuka, Mirosława J. Błaszczyka, Tadeusza Wojciechowskiego, a także Marka Mosia.
Płyty Śląskiej Orkiestry Kameralnej zyskały uznanie melomanów i krytyków, wielokrotnie pojawiając się na liście nominowanych do Fryderyków. Były to między innymi nagrania z koncertem wiolonczelowym Stanisława Moryty z udziałem Tomasza Strahla (2006), czy z utworami Henryka Mikołaja Góreckiego oraz Mikołaja Góreckiego z udziałem Kai Danczowskiej (2013), oba pod dyrekcją prof. Mirosława J. Błaszczyka . Nominowano także krążek z Missa de Maria a Magdala Pawła Łukaszewskiego (2014), który został doceniony za granicą, zyskując nagrody Choc de Classica francuskiego miesięcznika Classica i paryską Orphée d’Or – Grand Prix International du Disque Lyrique.

Wszechstronność zespołu podkreśla fakt, że płyty tej orkiestry nominowane były do Fryderyków nie tylko w kategoriach dotyczących muzyki kameralnej, ale i popularnej. Tak było w przypadku nagrania 7 widoków w drodze do Krakowa z Grzegorzem Turnauem w 2015.

Wśród publikacji ostatnich lat ukazały się płyty takie jak: Ja nie jestem Amadeusz Mozart czyli jubileum Leszka Długosza pod batutą Roberta Kabary wraz z Leszkiem Długoszem, Elżbietą Towarnicką i innymi artystami (2016), Wsłuchani we wszechświat, na której znalazło się m.in. premierowe nagranie Jasności promienistych – małego misterium na sopran i orkiestrę smyczkową Mikołaja Góreckiego pod batutą Roberta Kabary z udziałem Agaty Zubel (2017), czy też płyta z utworami Mieczysława Wajnberga, wydana z okazji setnej rocznicy urodzin kompozytora (2019) wraz z Łukaszem Długoszem (flet) i Aleksandrą Gajecką-Antosiewicz (klawesyn), pod batutą Roberta Kabary.

Mariusz Smolij

Jest jednym z najwybitniejszych dyrygentów swojego pokolenia prowadzących orkiestry w Stanach Zjednoczonych i Europie. Opinię tą potwierdzają zarówno krytycy muzyczni po obu stronach Atlantyku jak i American Symphony Orchestra League. Ta prestiżowa organizacja z siedzibą w Nowym Jorku, zrzeszająca wszystkie orkiestry symfoniczne w Ameryce Północnej wyróżniła jego nazwisko na prestiżowej liście najwybitniejszych mistrzów batuty.

W wyniku zwycięstw w szeregu poważnych konkursach, Mariusz Smolij od wielu lat związany jest stałymi kontraktami z wybitnymi instytucjami muzycznymi w USA. Dyrygował również ponad 130 orkiestrami w 28 krajach, na czterech kontynentach występując na najbardziej prestiżowych estradach koncertowych świata, m. in. nowojorskiej Carnegie Hall, nowojorskim Lincoln Center, Kimmel Center w Filadelfii, ABC Hall w Johannesburgu, Narodowym Centrum Kultury w Pekinie, Sali Concertgebauw w Amsterdamie, Tonehalle w Zurichu, Salle Gaveau w Paryżu oraz narodowych centrach kulturalnych Polski, Czech, Słowacji, Bułgarii, Serbii, Cypru, Niemiec, Austrii, Węgier, Włoch, Meksyku, Kolumbii, Boliwii, Chin oraz Korei Płdn.

Na liście prowadzonych przez niego orkiestr znajdują się między innymi: Atlanta Symphony Orchestra, Detroit Symphony Orchestra, Houston Symphony, Rochester Philharmonic, New Jersey Symphony Orchestra, Indianapolis Symphony, Indianapolis Chamber Orchestra, Orchestra of the Lyric Opera Chicago, Omaha Symphony Orchestra, Missouri Symphony, St. Louis Philharmonic, Symphony of Nova Scotia (Kanada), Johannesburg Philharmonic Orchestra (RPA), Jerusalem Symphony, Israel Symphony Orchestra, Israel Chamber Orchestra, Rotterdam Chamber Orchestra, Orchestra da Camera Fiorentina, Orchestra Teatro Olimpico Vicenza, Orchestra di San Remo, Orchestra Sinfonica Lecce (Włochy), Orchestre Lamoureux Paris (Francja), Bern Sinfonieorchester, Sinfonieorchester Basel (Szwajcaria), Bergishe Symphoniker, Kiel Philharmonie (Niemcy), Staatsorchester Frankfurt, Budapest Symphony Orchestra, Filharmonia Narodowa w Warszawie, Sinfonia Varsovia, Bułgarska Filharmonia Narodowa w Sofii, Serbska Filharmonia Narodowa w Belgradzie, Narodowa Filharmonia Boliwii, Kolumbii, Meksyku i wiele innych.

Artysta nagrywał dla firm płytowych Hungaroton, Universal Poland oraz Narodowego Radia USA (NPR). Od 2004 roku regularnie współpracuje z międzynarodową wytwórnią NAXOS wydając 13 płyt, często prezentujących światowe premiery nagraniowe. Wydane przez tą firmę CD z muzyką Andrzeja Panufnika, a nagrane wspólnie z Polską Orkiestrą Kameralną, było wyróżnione w Londynie przez prestiżową „London Evening Standard” oraz doskonale ocenione przez wielu krytyków w Europie Zachodniej i USA. Kolejna płyta, z Filharmonią Poznańską, poświęcona była muzyce Tadeusza Szeligowskiego, natomiast siedem ostatnich CD z muzyką węgiersko/amerykańskich kompozytorów (M. Rozsa, E. Zador) nagrane zostały z Budapesztańską Orkiestrą Symfoniczną. Nagranie muzyki Grażyny Bacewicz z Capella Bydgostiensis otrzymało w 2015 roku nagrodę ”Fryderyka” i doskonałe recenzje międzynarodowych krytyków.

W Polsce dyrygent często współpracuje z Polską Orkiestrą Kameralną oraz orkiestrą Sinfonia Varsovia, z którą dokonał szeregu nagrań (Naxos, CDAccord) i którą prowadził podczas tourne koncertowych w Japoni, Francji oraz USA. Artysta dyrygował gościnnie większością polskich zespołów filharmonicznych i radiowych, m.in. Filharmonią Narodową w Warszawie podczas festiwalu Forum Lutosławskiego. W latach 2002 – 2004 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Filharmonii Wrocławskiej oraz Festiwalu Wratislavia Cantans. Od 2016 do 2019 roku pełnił rolę dyrektora artystycznego Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej. Obecnie jest dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu i Konkursu Skrzypcowego im. K. Lipińskiego w Toruniu.

W Stanach Zjednoczonych pełni funkcję Dyrektora Artystycznego orkiestry kameralnej Riverside Symphonia w New Jersey oraz Acadiana Symphony Orchestra w Louizjanie. W latach 1994 – 1997 był drugim dyrygentem New Jersey Symphony Orchestra, a w okresie 2000 – 2003, na zaproszenie Christofa Eschenbacha, pracował jako stały dyrygent w Houston Symphony Orchestra. Pomiędzy 1996 – 2000 zajmował pozycję profesora dyrygentury na Northwestern University w Chicago – Evanston, będąc w tym czasie najmłodszym wykładowcą dyrygentury pośród wszystkich czołowych uczelni amerykańskich. Jest wysoce poszukiwanym pedagogiem i prowadził międzynarodowe kursy m.in. w Czechach, Słowacji, Stanach Zjednoczonych, Chinach, Korei Płdn. Polsce oraz dla Konserwatorium w Zurichu (Szwajcaria). Od 2009 roku artysta jest również gościnnym profesorem i dyrygentem univerytetu muzycznego w Tianjin (Chiny).

Artysta podczas wieloletniej kariery artystycznej zdobył również szerokie uznanie za kreatywność programową, podnoszenie poziomu artystycznego pracujących z nim orkiestr oraz kunszt pedagogiczny i umiejętności popularyzacji muzyki. Mariusz Smolij jest absolwentem Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie skrzypiec. Wraz z założonym przez siebie Kwartetem Smyczkowym im. K. Pendereckiego, wyjechał do USA. Kontynuował tam studia m.in. w prestiżowej Eastman School of Music w Rochester, w stanie Nowy Jork. W 1998 roku z ramienia tej instytucji otrzymał stopień doktorski. W roku 2019 za zasługi w promowaniu kultury polskiej otrzymał z rąk prezydenta Polski Krzyż Kawalerski.